Wyżyna Częstochowska — rejon o wybitnych walorach krajoznawczych, obejmujący obszar Wyżyny Częstochowskiej, którego główną atrakcję stanowi „Szlak Orlich Gniazd”. Jest to malownicza trasa wśród skal wapiennych oraz ruin zamków wznoszących się na nich niczym orle gniazda. Szlak ten ciągnie się od Częstochowy przez Olsztyn — Złoty Potok — Ostrężnik — Mirów — Bobolice — Górę Zborów — Ogrodzieniec i dalej przez Olkusz, Ojców do Krakowa.
Częstochowa – ośrodek turystyczny, miasto wojewódzkie, centrum Częstochowskiego Okręgu Przemysłowego — skupia górnictwo, hutnictwo (huta żelaza, huta szkła), przemysł metalowy, włókienniczy oraz materiałów budowlanych.
Najciekawszym obiektem sakralnym jest klasztor paulinów (całość zabytek gr. „0″). Zakon ten został sprowadzony do Częstochowy w 1382 r. przez księcia Władysława Opolczyka. Gotycki kościół (XV w.) był wielokrotnie przebudowany i obecnie utrzymany w stylu bazyliki barokowej. W przylegającej do kościoła gotycko — barokowej kaplicy (ok. 1430 r.), zdobionej stiukami i freskami, znajduje się obraz Matki Boskiej otoczony kultem religijnym. Literatura poświęciła wiele miejsca obronie klasztoru, który był bezskutecznie oblegany przez Szwedów w 1655 r.
Z wysokiej wieży przyklasztornej roztacza się piękny widok na panoramę miasta i okolicy. W mieście do zabytków zaliczyć należy stare kościoły, jak np. gotycko — barokowy św. Zygmunta (XV w.), barokowy św. Barbary (XVIII w.) i wczesno barokowy św. Rocha (XVII w.), a w Rynku Staromiejskim kamieniczki z XVII w. W parku Staszica mieści się Muzeum Regionalne i obserwatorium astronomiczne. W ostatnim okresie miasto zostało znacznie rozbudowane i zmodernizowane. Powstała m.in. nowoczesna dzielnica mieszkaniowa Zawady. Miasto posiada Politechnikę, teatr, muzeum regionalne, kluby sportowe itp.
Olsztyn — ruiny starej, wzniesionej przez Kazimierza Wielkiego warowni. Złoty Potok — popularne miejsce rekreacyjne. Mirów i Bobolice — z ruinami zamków na skalnych wzgórzach. Ogrodzieniec — z ruinami zamku z XIII—XIV w. przebudowany w XVI w. Tutaj narodziła się myśl założenia Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (A. Janowski). Obecnie zamek udostępniony został do zwiedzania.