Afryka to jeden z najbardziej tajemniczych i malowniczych kontynentów. Jej oblicze charakteryzują jednostajne płaskowyże bezkresne obszary o jednakowym klimacie i roślinności. Rzeki osiągają znaczne długości, a ich nierówny bieg przerywają liczne progi i wodospady. Olbrzymie obszary są zajęte przez malaryczne bagna, piaszczyste i kamieniste pustynie lub gęste, dziewicze lasy. Główna masa kontynentu afrykańskiego wybiega daleko ku południowi i sięga w bezkres Oceanu Atlantyckiego i Indyjskiego. W Cieśninie Gibraltarskiej na odległość wzroku zbliża się do Europy (14 km), natomiast w strefie tzw. Międzymorza Sueskiego aż do chwili wybudowania Kanału Sueskiego znajdowało się naturalne połączenie lądowe z Azją. Na południowy wschód od Przesmyku Sueskiego rozciąga się potężny rów tektoniczny Morza Czerwonego (długości 1932 km i szerokości do 306 km), oddzielający Afrykę od Półwyspu Arabskiego. Na południu w cieśninie Bab Al-Mandeb zwęża się on do 26,5 km. Większa część terytorium Afryki leży w strefie międzyzwrotnikowej, co odzwierciedla się w charakterystycznej symetrii stref krajobrazowych – następstwa pasa lasów międzyzwrotnikowych, sawann i pustyń. Afryka jest słabo rozczłonkowana i ma najmniej ze wszystkich kontynentów rozwiniętą linię brzegową. Największa zatoka, Gwinejska, charakterystycznie zwęża południową część kontynentu. Poza nią do większych należą Sueska i Adeńska na wschodzie oraz Wielkiej i Małej Syrty na północy. Wnętrze Afryki jest także słabo zróżnicowane. Powierzchnia kontynentu dzieli się na pojedyncze wielkie, płaskie kotliny, oddzielone od siebie szerokimi progami. Szczególnie wyraźne w krajobrazie są kotliny bezodpływowe: jeziora Czad, Białego Nilu, Konga i wysoko położona kotlina Kalahari. Afryka Wschodnia jest potrzaskana tektonicznie – występuje tam system brył zrębowych oraz wielkie ciągi rowów (częściowo zajętych przez jeziora), którym towarzyszą wulkany. Strefa pęknięć skorupy ziemskiej i zapadlisko wielkiego rowu tektonicznego ciągnie się na długości 6600 km od Syrii, poprzez dolinę Jordanu, Morze Martwe, zatokę Aka-ba i Morze Czerwone. Następnie, po przekroczeniu obszaru Etiopii, rozwidla się na gałąź wschodnią, przebiegającą poprzez Jezioro Turkana na wschód od Jeziora Wiktorii, i gałąź zachodnią, przebiegającą linią jezior: Alberta, Edwarda, Kiwu, Tanganika i Niasa do ujścia rzeki Zambezi. Dno wyżynnej kotliny miedzy dwoma gałęziami rowu zajmuje Jezioro Wiktorii. Występujące w tej strefie wulkany tworzą najwyższe kulminacje Afryki. Należą do nich m.in. Kilimandżaro (5895 m n.p.m.), Kenia (5199 m n.p.m.) i Meru (4567 m n.p.m.).