Lustrzanki zawdzięczają swą nazwę sposobowi działania. Światło wpadające przez obiektyw odbija się w lustrze i – po przejściu przez pryzmat – trafia do wizjera. W momencie robienia zdjęcia lustro podnosi się, wpuszcza światło z obiektywu i kieruje je prosto na kliszę fotograficzną. Aparat lustrzankowy daje fotografowi znacznie większe pole do popisu niż cyfrowy kompaktowy (popularny automat). Możemy samodzielnie ustawiać kilka parametrów, wpływających na wygląd zdjęcia (np. czas naświetlania, czy ostrość), a także wymieniać obiektywy, aby łatwiej kadrować fotografie. Dobierając filmy o odpowiedniej czułości, łatwo zrobimy zdjęcie w różnych warunkach oświetleniowych.
Obiektyw. Większość lustrzanek jest wyposażona w wymienialne obiektywy o różnych kątach widzenia. W wielu wypadkach kupujemy sam aparat (bez obiektywu) – czyli tzw. body, a obiektywy dobieramy samodzielnie. Kąt widzenia obiektywu zależy od jego ogniskowej podawanej w milimetrach. Im mniejsza jest jej wartość – tym większy wycinek obrazu widzimy w wizjerze. A więc do objęcia szerszych planów potrzebne są obiektywy o krótszych ogniskowych, zaś do „przybliżenia” oddalonych obiektów – o dłuższych. Zoom. Lustrzanki są zazwyczaj fabrycznie wyposażane w zoom, czyli obiektyw umożliwiający płynną regulację ogniskowej (np. w zakresie 35-100 mm). Jeżeli chcemy objąć bardzo szeroki plan, zastosujmy obiektyw szerokokątny (krótkie ogniskowe, np. 28 lub 18 mm); jeśli mamy zamiar robić zbliżenia bardzo odległych obiektów – zaopatrzmy się w teleobiektyw (długie ogniskowe, np. 400 lub 600 mm).
W każdym obiektywie można ustawić ostrość widzianego obrazu – służy do tego pierścień ostrości w korpusie obiektywu. Aparaty często mają elementy ułatwiające precyzyjne ustawienie ostrości. Są to:
• mikroraster – umożliwia dokładne ustawienie ostrości całego kadru. W obiektywie widzimy pole złożone z malutkich kryształków-kwadracików. Jeśli kryształki tworzą wyraźny obraz, kadr jest ostry;
• dalmierz ogniskowy – służy do precyzyjnego ustawiania ostrości detali. Patrząc przez obiektyw, widzimy dwa okręgi o wspólnym środku. Ostrość sprawdzamy, nakierowując je na kadrowany detal. Jeżeli część przedmiotu jest przesunięta (jakby „wypchnięta” z całości) – to znaczy, że trzeba wyregulować ostrość.
Większość aparatów ma także funkcję automatycznego ustawiania ostrości (zwaną „autofokus“ lub ,,AF“). Mikroprocesor wykonuje odpowiednie pomiary i na ich podstawie obraca pierścieniem ostrości za pomocą silniczka. Przesłona. Służy do regulowania wielkości otworu w obiektywie, przez który wpada do aparatu światło. Regulacji dokonujemy kręcąc pierścieniem na obiektywie. Przesłona w dwojaki sposób wpływa na końcowy wygląd zdjęcia. Po pierwsze – od niej zależy jego jasność (im większy otwór przesłony – tym jest jaśniejsze). Po drugie decyduje, jaka część fotografowanej sceny będzie zarejestrowana ostro, a jaka – rozmyta. Jeśli wybierzemy duży otwór przesłony – obiekty na pierwszym planie będą ostre, a tło w głębi – rozmyte. Przy małym otworze przesłony i tło, i pierwszy plan są fotografowane z jednakową – wysoką ostrością.
W większości lustrzanek możemy zrezygnować z ręcznego ustawiania otworu przesłony i zlecić je elektronice aparatu, która wykona niezbędne pomiary i dostosuje wielkość otworu do warunków oświetleniowych, ustawienia migawki i charakteru wykonywanego zdjęcia (np. panorama, zbliżenie). Migawka. Przepuszcza światło z obiektywu do filmu i umożliwia jego naświetlenie. Ustawiając czas otwarcia migawki decydujemy, ile czasu będzie naświetlany film. Umożliwia to wykonanie zdjęć o prawidłowej jasności w różnych warunkach oświetleniowych. Przy słabszym oświetleniu stosujemy dłuższe czasy otwarcia migawki; przy mocniejszym – krótsze. Daje także możliwość zarejestrowania ruchu fotografowanego obiektu: ostro, w postaci zatrzymanej klatki – przy bardzo krótkich czasach i w postaci rozmazanej – przy czasach długich. Czas otwarcia migawki w nowoczesnych lustrzankach waha się od kilku sekund do 1/4000 części sekundy. Prawie każdy aparat ma także funkcję „pozycja B”, w której migawka pozostaje otwarta dopóty, dopóki trzymamy naciśnięty spust aparatu. Taki tryb stosujemy najczęściej podczas robienia zdjęć nocą, kiedy potrzebujemy bardzo długiego czasu naświetlania. Czas otwarcia migawki ustawiamy pokrętłem na obudowie aparatu. Może on być również automatycznie dobierany przez elektronikę aparatu.
Lampa błyskowa. Wiele modeli ma wbudowaną lampę błyskową. Ich producenci podają czas synchronizacji lampy. Jest to maksymalny czas otwarcia migawki, jaki możemy ustawić, używając lampy. Zwykle wynosi on 1/90 lub 1/125 sekundy.
Baterie. Do zasilania lustrzanek stosuje się specjalne znormalizowane baterie do aparatów fotograficznych. Jeden komplet kosztuje około 40 zł i wystarcza zazwyczaj do „wypstrykania” 3-4 rolek filmu.
Ciężar Pamiętajmy, że im sprzęt cięższy, tym bardziej kłopotliwy w noszeniu, ale i stabilniejszy, więc drgania podczas robienia zdjęć „z ręki” nie będą miały dużego wpływu na ostrość fotografii. Średnia waga lustrzanek, to około 0,40 kg.
Film. W lustrzankach stosujemy film o szerokości 35 mm. Możemy stosować filmy czarno-białe i kolorowe, a także takie, które umożliwiają wykonanie slajdów. Każdy film ma swoją czułość mierzoną w stopniach ISO. Średnia czułość dla filmów czarno-białych wynosi ISO 125, a dla kolorowych – ISO 100. Mniej czułe filmy (ISO 50, ISO 25) dają najlepszą jakość zdjęć, ale wymagają dłuższych czasów otwarcia migawki lub większych otworów przesłony i bardzo dobrych warunków oświetleniowych. Filmy o większej czułości (np. ISO 400) charakteryzują się widocznym ziarnem (zdjęcia są mniej ostre), ale umożliwiają robienie zdjęć przy nie najlepszym oświetleniu. Są też filmy wysokoczułe (np. ISO 1200, ISO 1600, ISO 3200), które stosuje się do fotografowania ciemnych wnętrz bez użycia dodatkowego oświetlenia i lampy błyskowej. Mają grube, widoczne ziarno, ale to nie musi być ich wadą – możemy lubić takie artystyczne efekty.