Szczytno, opisane przez Henryka Sienkiewicza jako siedziba groźnych mnichów-rycerzy, rzeczywiście było pograniczną krzyżacką warownią. Po pokonaniu zamieszkujących te tereny plemion pruskich Krzyżacy w roku 1260 r. rozpoczęli budowę zamku. Sześć lat później gotycka warownia była już ukończona. Wokół niej wyrosła niewielka osada Bartna Strona, a później miasteczko.
Do naszych czasów w Szczytnie zachowały się fragmenty gotyckich obwarowań. Wznoszą się tu dwie świątynie – ewangelicka i katolicka. W Muzeum Mazurskim wystawia się pamiątki historyczne związane z okolicami Szczytna oraz zbiory etnograficzne. Wokół miasta rozciągają się wspaniałe lasy z dorodnymi sosnami, świerkami i dębami. Do największych jezior w tych stronach należą: Sasek Wielki, Sasek Mały, Wałpusz oraz Sędańskie.