Płock — ośrodek turystyczny, miasto wojewódzkie — położony na urwistym, prawym brzegu Wisły. Jedno z najstarszych miast w Polsce (ślady osadnictwa na wzgórzu tumskim z X w., pierwsza wzmianka historyczna z 1047 r., w 1075 r. – biskupstwo płockie, prawa miejskie z 1237 r.), było w XII w. ośrodkiem kulturalnym, politycznym i handlowym Mazowsza.
Po okresie rozkwitu w XVI w. nastąpił w sto lat później upadek miasta (pożary, epidemie, najazd szwedzki). W XIX w. miasto ponownie ożywa i staje się ważnym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym (w 1820 r. założone zostało Towarzystwo Naukowe Płockie).
W okresie okupacji hitlerowcy prowadzili tu bezwzględną akcję germanizacyjną, napotykali jednak na zorganizowany opór społeczeństwa. Po wojnie miasto stało się poważnym ośrodkiem przemysłowym. Nastąpiła budowa i rozbudowa dzielnic mieszkaniowych oraz obiektów usługowych; ogród zoologiczny.
Płock dzisiejszy, to kombinat rafineryjny i petrochemiczny, jest tu też fabryka maszyn oraz zakłady mięsne i przetwórstwa owocowo-warzywnego.
Wśród licznych zabytków miasta na specjalną uwagę zasługuje malowniczo usytuowany na Górze Tumskiej zespół zamkowo-katedralny. Katedra z XII w. (w części romańska, przebudowana w okresie renesansu – XVI w. — odrestaurowana w stylu neoromańskim w 1902 r.). Nieopodal znajduje się opactwo benedyktynów (XI w.), przebudowane w nowszych czasach, oraz pałac biskupi z 1510 r. Pozostałością zamku książąt mazowieckich (niszczonego w XVI i XVIII w. i rozebranego w 1803 r.) są dwie gotyckie wieże, tj. Zegarowa z XIII—XIV w. (obecnie dzwonnica) oraz Szlachecka (XV w.).
Szkoły przebudowane z klasztorów, budowle klasycystyczne, spichlerze oraz Muzeum Diecezjalne i Mazowieckie z bogatymi zbiorami łączą miasto nowoczesnej techniki z jego przeszłością.
Sierpc — prawa miejskie otrzymał w XV w. Obecnie ośrodek sztuki ludowej (ceramika, rzeźba, ludowy zespół pieśni i tańca); zabytki — gotycki kościół św. Krzyża w XV w||dawny spichlerz z XVIII wl ratusz klasycystyczny w XIX w.
Kadzidło — wieś kurpiowska, położona na północ od Ostrołęki — jest znanym ośrodkiem sztuki ludowej (stroje, wycinanki, tkaniny).
Węgrów — ośrodek chałupniczej produkcji kilimów, dywanów, firanek; zabytki — kościół farny z XVI w. (pierwotnie gotycki, przebudowany w stylu barokowym), zbór drewniany (XVII w.), „Dom Gdański” (barokowy z XVIII w.).
Maciejowice — wieś o charakterze usługowo-rolniczym — prawa miejskie, które otrzymała w 1507 r., utraciła po powstaniu w 1863 r. Miejsce wielkiej bitwy stoczonej w 1794 r. przez wojska polskie pod dowództwem Tadeusza Kościuszki z carskim korpusem gen. Fersena, zakończonej klęską Polaków.