Rzeka Wisła – informacje

Wisła, to najdłuższa rzeka w Polsce, przecinająca cały kraj od Beskidu Śląskiego po Zatokę Gdańską. Potoki źródłowe to Czarna Wisełka i Biała Wisełka. Źródła Wisły znajdują się na stokach Baraniej Góry. Długość Wisły wynosi 1 047 km, powierzchnia dorzecza 194 424 km2 (w Polsce 168 699 km2 tzn. 53,9% pow. kraju).
Główne dopływy Wisły stanowią: Przemsza, Soła, Skawa, Raba, Dunajec, Wisłok, Wisłoka, San, Nidzica, Nida, Wieprz, Wilga, Pilica, Bzura, Narew z Bugiem, Wkra, Drwęca, Brda, Wda, Osa, Wierzyca, Radunia, Motława.

Wisła przepływa przez Pogórze Śląskie, Kotlinę Oświęcimską, Bramę Krakowską, Kotlinę Sandomierską, Małopolski Przełom Wisły, Nizinę Środkowomazowiecką, Pradolinę Toruńsko-Eberswaldzką, Dolinę Dolnej Wisły, Pobrzeże Gdańskie. Uchodzi do Morza Bałtyckiego deltą (Żuławy Wiślane), ramiona ujściowe to Nogat, Szkarpawa, Przekop Wisły,
Wisła Śmiała i Martwa Wisła.

Jak widać na powyższej mapie Wisła przepływa przez wiele miast: Oświęcim, Kraków, Tarnobrzeg, Sandomierz, Kazimierz Dolny, Puławy, Dęblin, Warszawa, Wyszogród, Płock, Włocławek, Nieszawa, Ciechocinek, Toruń, Solec Kujawski, Bydgoszcz, Chełmno, Świecie, Nowe, Grudziądz, Kwidzyn, Tczew, Gdańsk.

Wisła przepływa przez siedem województw (śląskie, małopolskie, podkarpackie, lubelskie, mazowieckie, kujawsko-pomorskie i pomorskie), dorzecze Wisły dodatkowo obejmuje 4 województwa (świętokrzyskie, łódzkie, podlaskie, warmińsko-mazurskie).
Dolina Wisły została podzielona na trzy odcinki: Wisłę Górną, Środkową i Dolną.
Środkowy odcinek Wisły jest jednym z najcenniejszych (obok Bagien Biebrzańskich i
Puszczy Białowieskiej) zespołów ekosystemów w Europie.

Dolina Środkowej Wisły położona jest na terenie dwóch województw: mazowieckiego i lubelskiego i obejmuje odcinek Wisły o długości ok. 210 km pomiędzy Dęblinem i Płockiem. Na tym obszarze został zachowany naturalny, roztokowy charakter rzeki z licznymi wyspami, starorzeczami i kanałami bocznymi. Wyspy występują tu w zróżnicowanej formie i
różnych stadiach sukcesji: od piaszczystych łach po wyspy pokryte roślinnością zielną i zaroślami wierzbowo-topolowymi. Znaczna część wysp jest objęta ochroną rezerwatową lub włączona w obszary chronionego krajobrazu. Brzegi rzeki porośnięte są zaroślami wikliny, łąkami i pastwiskami lub zostały wzięte pod uprawę. Na niektórych odcinkach pozostały tu fragmenty reliktowych nadrzecznych lasów łęgowych: wiązowych, wierzbowych i topolowych.
Pomimo, że dolina Wisły jest gęsto zamieszkania, a środowisko silnie przekształcone przez człowieka, to w ocalałych enklawach dzikiej przyrody świat zwierząt jest wyjątkowo bogaty. W lasach łęgowych, wokół starorzeczy i na łąkach żyją liczne owady. Należy tu wymienić chrząszcze: zamieszkującą nadrzeczne łęgi z wierzbami wonnicę piżmówkę i drapieżną „szczypawkę” – biegacza wręgatego, motyle: mieniana tęczowa i kraśnika
sześcioplamka – nietypową, bo aktywną w dzień ćmę. Bogaty, chociaż stosunkowo słabo poznany w całej nizinnej dolinie Wisły jest świat ważek. Najwięcej można ich spotkać nad starorzeczami.
Rzekę zamieszkują licznie różnego rodzaju gatunki ryb, m.in.: leszcz, płoć, ulej, jelec pospolity, kiełb a także: szczupak pospolity, kleń, świnka, boleń, różanka, okoń i sandacz.
W przyujściowych odcinkach dopływów Wisły środkowej żyją: minóg strumieniowy, brzana, różanka, jelec pospolity, jaź, świnka, kiełb, słonecznika, piekielnica, płoć, śliz, koza, węgorze europejski, miętus, ciernik, sandacz, jazgarz, okoń oraz kleń. Najważniejsze zaś gatunki spotykane w starorzeczach, to przede wszystkim szczupaki, okonie węgorze, liny, karpie, leszcze, karasie, płocie, wzdręgi, krąpie oraz cierniki. W niektórych starorzeczach żyją
również raki rzeczne.
Ze względu na obecność w sąsiedztwie rzeki małych zbiorników ze stojącą wodą występujące tu płazy znajdują dogodne warunki do bytowania. Są to m.in. traszka zwyczajna, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha szara, rzekotka drzewna arboreta różne gatunki
żab, m.in. żaba trawna czy żaba dalmatyńska. Z gadów spotyka się tu m.in.: zaskrońca zwyczajnego, żmiję zygzakowatą, padalca zwyczajnego, jaszczurkę zwinkę i jaszczurkę żyworodną.
Na niektórych odcinkach doliny, np. poniżej Warszawy, można natknąć się na łosia, symbol znajdującego się nieopodal Kampinoskiego Parku Narodowego. Dużo jest saren, dzików. Żyje wiele czworonożnych drapieżników. Pojawiają się wilki, które w czasie wędrówek wykorzystują doliny rzek. Liczne są lisy i jenoty. Na piaszczystych terasach wydmowych można natknąć się na nory borsuków. Z kunowatych żyją na tym obszarze kuny
leśne, kuny domowe, tchórze, gronostaje, łasice oraz liczne wydry. Niepokojąco zwiększa swoją liczebność norka amerykańska, która stanowi ogromne zagrożenie dla ptaków i ich lęgów. Obszar doliny Wisły również obfituje w bobry, które w korycie Wisły znalazły dogodne warunki środowiskowe, opuszczając tereny Puszczy Kampinowskiej. Ze zwierząt preferujących środowisko ziemnowodne spotkać możemy piżmaka i karczownika.

Nad Wisłą spotkać też można nietoperze. Stwierdzono obecność nocka łydkowłosego i mroczka posrebrzanego, które jako gatunki zagrożone wyginięciem są wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Bytują tu także nocek rudy, mroczek późny, gacek brunatny i gacek szary.
Ponad to w środkowym biegu Wisły mamy bogatą ornitofaunę. Występują tu mewy (pospolita, śmieszka, srebrzysta, białogłowa, czarnogłowa), rybitwy (rzeczna, białoczelna) oraz siewkowce (sieweczka obrożna, sieweczka rzeczna, brodziec piskliwy, krwawodziób, czajka, rycyk, ostrygojad).

Spotkać można dudka, kraskę, zimorodka, derkacza, pokrzewkę – gajówkę, kapturka, cierniówkę, drozda, słowika szarego, remiza, zaganiacza, dzięcioła białoszyjego, dzięcioła zielonego, kwokacza, czy bociana czarnego.
Jak drogocenna jest Dolina Środkowej Wisły przekonali się już dawno jej badacze.
Dlatego niektóre odcinki rzeki i jej doliny zostały objęte różnymi formami ochrony przyrody.
Na odcinku warszawskim znajdują się dwa rezerwaty przyrody – Wyspy Zawadowskie i Ławice Kiełpińskie, które obejmują również tereny położone nad rzeką.
Mimo, że koryto Wisły warszawskiego odcinka rzeki (31 km), zostało w dużej mierze uregulowane, rzeka zachowała swój dziki charakter.
Rezerwaty są miejscami lęgowymi kilku rzadkich gatunków ptaków wodno-błotnych i uczestniczą w procesie wkraczania ptaków nadmorskich w głąb Polski korytem wielkiej rzeki. Obszary te stanowią także przystanek na trasie wędrówek nie tylko ptaków, ale także
wielu innych gatunków zwierząt.