Warszawa — centrum turystyczne, stolica państwa, położona na obu brzegach Wisły; jest centrum administracyjnym, siedzibą najwyższych władz państwowych (ministerstw i urzędów centralnych), kulturalnych (Teatr Wielki, Filharmonia Narodowa, liczne teatry, kina i muzea, m.in. Muzeum Narodowe i Muzeum Wojska Polskiego), naukowym (siedziba Polskiej Akademii Nauk, wyższych uczelni, instytutów naukowych, zakładów badawczych itp.) oraz przemysłowym.
W X w. na prawym brzegu Wisły istniał gród na Starym Bródnie, a w XII w. na lewym brzegu powstała wieś targowa Solec. Warszawa otrzymała lokację na prawie chełmińskim na początku XIV w.
Wzmiankę o Warszawie spotykamy w aktach procesu, jaki toczył się w 1339 r. pomiędzy Kazimierzem Wielkim a Zakonem Krzyżackim o bezprawnie przywłaszczone przez Zakon ziemie polskie. Za murami Starego Miasta powstało w XV w. Nowe Miasto.
Z uwagi na dogodne położenie na szlaku ważnych dróg handlowych, wiodących z zachodu na wschód i z północy na południe, oraz dobrą bezpośrednią komunikację Wisłą do Gdańska, nastąpił szybki rozwój miasta jako ważnego ośrodka handlu i rzemiosła.
Początkowo Warszawa była stolicą Mazowsza. Od 1596 r. — po przeniesieniu przez Zygmunta III stolicy Polski z Krakowa do Warszawy — datuje się rozbudowa miasta otoczonego wałem Zygmuntowskim (fortyfikacja bastionowa). Warszawa stała się również centrum administracyjnym, politycznym i kulturalnym kraju. W 1655—1657 r. wojna ze Szwedami zahamowała na pewien czas rozwój miasta. W 1648 r. na prawym brzegu Wisły, naprzeciw Warszawy powstało miasto Praga.
Planowa rozbudowa Warszawy rozpoczęła się za panowania Sasów. W 1770 r. opasano miasto wałami. Podczas długoletnich rządów króla Stanisława A. Poniatowskiego (1764—1795) magnateria i finansjera wznosiła wiele pięknych pałaców i budowli.
Rozwojowi sztuki patronował przede wszystkim król, który zbudował pełen elegancji i wykwintu Pałac Łazienkowski. Uporządkowano jednocześnie gospodarkę miejską, budowano nowe ulice i place, zakładano oświetlenie, tworzono zalążki przemysłu (manufaktury, cegielnie, młyny, browary).
Warszawa stała się również poważnym ośrodkiem naukowym. W 1816 r. założono Uniwersytet Warszawski. Ożywioną działalność rozwijało Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Pod koniec ubiegłego stulecia zaczął się intensywnie rozwijać przemysł.
W okresie międzywojennym wybudowano nowe dzielnice, jak np. Saską Kępę, Mokotów, Żoliborz.
Wojna w 1939 r., lata terroru i masowych egzekucji, wyniszczenie ludności żydowskiej (powstanie w gettcie w 1943 r.), oraz Powstanie Warszawskie w sierpniu 1944 r., po stłumieniu którego hitlerowcy całkowicie spalili i zniszczyli miasto — dały ponury bilans.
W okresie od września 1939 r. do końca wojny zginęło w Warszawie ok. 800 tysięcy osób. Dla uczczenia pamięci bohaterów Warszawy z tych lat, w dniu 20 VII 1964 r. odsłonięto symboliczny pomnik zwany Warszawską Nike. Ponadto zniszczeniu uległo 84% budynków oraz znaczna większość zabytków historycznych, kościołów, bibliotek, teatrów, szpitali i różnego rodzaju obiektów usługowych i kulturalnych.
Należy o tym pamiętać oglądając Warszawę dzisiejszą. Pozwoli to lepiej zrozumieć i uświadomić sobie, jaki ogrom pracy włożono w odbudowę i rozbudowę miasta od chwili jego wyzwolenia (17 1 1945 r.).
Tempo i rozmach przy odbudowie i rozbudowie Warszawy najlepiej charakteryzują „warszawskie” święta lipcowe, w których przekazywano miastu ukończone obiekty, np.: Most Poniatowskiego (1946 r.), Trasę W—Z (1949 r.), Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową z placem Konstytucji (1952 r.), Rynek Starego Miasta (1953 r.), Pałac Kultury i Nauki (1955 r.), Trasę Łazienkowską (1975 r.) oraz Dworzec Centralny (1976 r.).
Powstało wiele nowych osiedli mieszkaniowych, wyposażonych w sklepy, warsztaty, żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, ośrodki zdrowia, kina i cały szereg niezbędnych urządzeń usługowych.
Odbudowano lub zrekonstruowano wiele obiektów, zapewniono właściwe formy opieki nad zabytkami, uprzystępniono społeczeństwu ich poznanie, a ponadto upamiętniono miejsca straceń i walk. Odbudowano Zamek Królewski.