Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, znany także pod krótszą i bardziej popularną nazwą Ossolineum, mieści się obecnie we Wrocławiu, gdzie został umieszczony wskutek powojennych decyzji politycznych – w pewnym sensie zastąpił Polsce Lwów, który był długoletnim, ważnym ośrodkiem życia kulturalnego Polaków. W skład placówki wchodzi biblioteka, przechowująca i udostępniająca czytelnikom bogaty księgozbiór oraz wydawnictwo – jedno z najważniejszych w Polsce. Pod sygnaturą Ossolineum zostały wydane najważniejsze polskie dzieła literackie, jak również kompendia polonistyczne, niezbędne zwłaszcza naukowcom zajmującym się badaniem kultury polskiej, zapisanej w należących do niej utworach literackich.
Kilka faktów z historii
Zakład Narodowy im. Ossolińskich został ufundowany w 1817 roku przez Józefa Maksymiliana Ossolińskiego. Placówka ta miała pełnić rolę służebną względem polskiej kultury, a konkretnie zachowania pamięci o niej, poprzez zgromadzenie i przechowywanie kluczowych dla niej źródeł pisanych: książek, rękopisów, dokumentów i innych zbiorów, jakie pozostawały nierzadko w rękach rodzin magnackich i kolekcjonerów. Podstawą Ossolineum stały się zbiory samego Ossolińskiego, wyjątkowo bogate i cenne. W miarę upływu czasu dołączały do nich kolejne rodzinne kolekcje, należące pierwotnie między innymi do Sapiehów, Lubomirskich, Mniszków czy Ponińskich. Po zajęciu Lwowa przez ZSRR Zakład przemianowano na filię tamtejszej Akademii Nauk. Sytuacja zmieniła się ponownie po II wojnie światowej, gdy zapadła decyzja o przewiezieniu zbiorów Ossolineum do nowej placówki, która miała mieścić się we Wrocławiu. Problemów nastręczał jednak podział księgozbioru między Polskę a Ukrainę, zbiory wywiezione ostatecznie do Polski były uboższe o wiele cennych egzemplarzy. Mimo tego, Zakład zadomowił się w nowej, wrocławskiej siedzibie. Na gmach wybrano barokowy kompleks klasztorny, w którym od 1811 roku mieściło się katolickie gimnazjum im. św. Macieja. Budynek mieści się nieopodal Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Wrocławskiego, a także Ostrowa Tumskiego. Popiersie fundatora znajduje się na dziedzińcu obecnego gmachu Ossolineum.
Bezcenne zbiory
Mimo strat poniesionych przez księgozbiór wskutek rozmaitych zawirowań historycznych, a zwłaszcza II wojny światowej, zbiory Ossolineum imponują swoimi rozmiarami. Ponieważ placówka ma charakter narodowy, pierwszeństwo mają tu druki polskie, cenne z punktu widzenia historii polskiej literatury – ten dział biblioteki jest najbogatszy. Staranną opieką są tu otaczane rękopisy najważniejszych polskich poetów i literatów. Zgromadzono tu znakomitą większość manuskryptów Juliusza Słowackiego i Aleksandra Fredry. Znajdują się tu także oryginały prac licznych poetów romantycznych, na czele z Panem Tadeuszem Adama Mickiewicza. Przechowywane są także rękopisy Sienkiewicza – niemal całość znanej i lubianej Trylogii. Wizyta w Ossolineum może być niezapomnianym przeżyciem, nie tylko dla naukowców, którzy zajmują się badaniem twórczości pisarzy zawodowo.